Mensenkennis (Verdieping)

Hoe vaak u het ook hebt over techniek, geld en procedures; het verduurzamen van een VvE-complex is in de eerste plaats mensenwerk. In dit hoofdstuk stellen we de VvE-leden centraal. Met wie zit u aan tafel? Wat beweegt hen? En we bekijken wat voor leiderschap er nodig is om de besluitvorming in goede banen te leiden.

Eigenaren

Er zijn grote verschillen tussen VvE’s en vaak nog grotere verschillen binnen VvE’s. Eigenaars kijken heel verschillend aan tegen duurzaamheid en hun rol binnen de VvE. Zelfs onder de voorstanders van duurzaamheid kunnen de meningen en wensen ver uiteenlopen. Er zijn mensen die het belangrijk vinden om energie te besparen voor de wereld: klimaatverandering, schone lucht en de beschikbaarheid van (duurzame) energie voor alle lagen van de samenleving gaan hun aan het hart. Er zijn mensen die vooral uitgaan van hun eigen belang: zij willen hun kosten verlagen of status ontlenen aan hun zichtbaar groene gedrag. Er zijn mensen die hun VvE zien als een gemeenschap. Zij willen graag hun medebewoners betrekken bij de besluitvorming en ruzies vermijden. En appartementseigenaars die hun VvE meer zien als een noodzakelijk kwaad, als een barrière en gedoe. Het liefst treden ze op als individu.

We kunnen twee grove verdelingen maken:
1. Eigenaars die graag energie willen besparen en degenen die dat niet interesseert.
2. Eigenaars die actief zijn binnen de VvE en leden die dat niet zijn.

A. De tegenstanders
(en mensen die weinig betrokken zijn)

• Dwarsliggers

  Dwarsliggers zijn sterk op zichzelf gericht. Ze willen graag controle houden over hun woning en hun uitgaven. Dus verzetten zij zich tegen vaak tegen elke verandering.

  Kenmerken

  • Kritisch
  • Luid
  • Wil geen actie ondernemen en wil nergens aan meedoen

  Typisch

  • Bewoner die al langere tijd in het gebouw woont
  • Zuinig

  Laten zich overtuigen door:

  • voldoende aandacht aan hun persoonlijke bezwaren
  • goede organisatie voor deze eigenaar zelf, waardoor hij/zij anderen misschien wel wil ruimte geven
    

• Betrokken VvE-bewoners

  Richten zich op het voortbestaan van de VvE en het gebouw. Niet vanuit klimaat-oogpunt, maar omdat zij vinden dat iedereen er prettig moet kunnen wonen.

  Kenmerken

  • Meegaand (goede buur)
  • Plezierig aanwezig
  • Erg actief binnen de VvE

  Typisch

  • Harmonisch
  • Niet gericht op duurzaamheid

  Laten zich overtuigen door:

  • Gezamenlijkheid
  • Toekomst en waarde van het gebouw (en de individuele appartementen)
  • Rekening houden met persoonlijk belang
    

• Passieve volgers

  Deze eigenaren zijn niet per se tegen duurzaamheid. Ze zijn vaak drukbezet of juist teruggetrokken en zullen niet zelf het initiatief nemen.

  Kenmerken

  • Meegaand
  • Stil
  • Neemt soms het initiatief

  Typisch

  • Laten zich weinig zien
  • Zijn drukbezet of teruggetrokken

  Laten zich overtuigen door:

  • Een goed voorstel
  • Ontzorging
    

B. De voorstanders

Voorstanders willen allemaal verduurzamen, maar de meningen over hoe, wat, waar en wanneer lopen sterk uiteen. Zo kan het zelfs gebeuren dat het plan niet doorgaat, omdat de voorstanders het onderling niet eens kunnen worden over de maatregelen, het tempo of de financiën.
Het is goed om nog eens in te zoomen op de bewoners van het VvE-complex. Waarom zou iemand vóór het verduurzamen van het gebouw zijn?
1. Handelt iemand voor de wereld of voor zichzelf?
2. Ziet iemand zichzelf als individu of als gemeenschapslid?
Op basis van deze twee vragen kunnen we de mensen indelen in vier groepen:

• De Individualist
• De Steentje-bijdrager
• De Wereldverbeteraar
• De Gemeenschapsmens

In principe zijn zij allemaal vóór, maar allemaal hebben ze hun eigen redenen en wensen. Voor de Individualist geldt dat het snel moet, terwijl het voor de Wereldverbeteraar duidelijk moet zijn dat de maatregelen passen binnen een groter plan voor verduurzaming. De Gemeenschapsmens streeft naar harmonie en wil dat iedereen meedoet, en de Steentje-bijdrager is bereid om wat te doen als hem dat gevraagd wordt.

• De Individualist

  Kenmerken

  • Doelgericht en pragmatisch
  • Gericht op persoonlijk of financieel voordeel
  • Vastberaden

  Typisch

  • Lost dingen liefst zelfstandig op
  • Vindt het prima om te betalen als hij/zij ontzorgd wordt
  • Krijgt de buren niet mee omdat hij/zij niet in het gemeenschappelijk belang denkt

  Laat zich overtuigen door:

  • Een helder verhaal
  • Een kant-en-klaar aanbod
  • Ontzorging van zijn of haar taken.
    

• De Steentje-Bijdrager

  Kenmerken

  • Heeft duurzame normen en waarden van huis uit meegekregen en vindt het niet meer dan normaal om zuinig om te gaan met de aarde.
  • Valt zijn/haar buren liever niet lastig met zijn/haar normen en waarden.
  • Laat de buren graag vrij in hun keuze of wel of niet mee te doen.

  Typisch

  • Wil graag samenwerken, maar weet vaak niet goed waar te beginnen.
  • Heeft geen goed beeld van de mogelijkheden.
  • Geeft vaak een vreemd signaal af naar de omgeving: voorstellen zijn erg vrijblijvend.

  Laat zich overtuigen door

  • Een kant-en-klaar voorstel waarvoor weinig eigen inbreng vereist is.
  • Een degelijk en betrouwbaar plan dat eventueel individueel uitvoerbaar is.
  • Buren kunnen direct of later aanhaken maar zijn daar niet toe verplicht.
    

• De Wereldverbeteraar

  Kenmerken

  • Heeft een sterke idealistische visie op duurzaamheid.
  • Vindt het een gezamenlijke verantwoordelijkheid om energie te besparen.

  Typisch

  • Wil zoveel mogelijk mensen meekrijgen, ten koste van de snelheid en slagvaardig-heid.
  • Denkt te weinig kennis te hebben om daadwerkelijk stappen te kunnen zetten.
  • Vindt het spannend om te investeren.
  • Communiceert vaak op hoog en abstract niveau over CO2-besparing, waardoor hij/zij de mede-eigenaars kwijtraakt.

  Laat zich overtuigen door:

  • Zo hoog mogelijke CO2-besparing
  • Een voorstel dat niemand geld kost
  • Een onafhankelijke en betrouwbare procesbegeleider die dichtbij staat.
    

• De Gemeenschapsmens

  Kenmerken

  • Hecht veel waarde aan de VvE als gemeenschap.
  • Krijgt energie van het enthousiasme binnen de VvE.
  • Vindt dat duurzaamheid vooral een lagere energierekening moet opleveren.
  • Gunt zijn buren een deel van de winst.

  Typisch

  • Het bewaren van harmonie en volgen van procedures vindt hij/zij belangrijk.
  • Neemt vaak een afwachtende houding aan waardoor het tempo laag ligt.
  • Bij gebrek aan interesse van medebewoners snel uit het veld geslagen.

  Laat zich overtuigen door:

  • Een gezamenlijk optrekken van de VvE-leden
  • Duidelijke voorbeelden.
    

Met wie praat u?

U merkt al snel of iemand een uitgesproken visie heeft, of hij/zij zelf in actie wil komen en of hij/zij haast heeft. Als u luistert naar de beweegredenen, merkt u voor wie iemand zich inzet en wat diens motieven zijn. Een individualist is meestal meer gericht op zijn portemonnee dan een wereldverbeteraar. Een gemeenschapsmens wil zich graag inzetten voor een ‘fijne’ VvE.
De steentje-bijdrager en de individualist voelen zich meer solist binnen de VvE. Deze bewoners hebben geen zin in een omvangrijk groepsproces. Daarnaast doen deze initiatiefnemers het liefst weinig moeite qua uitzoekwerk. Zij worden graag ontzorgd en houden ervan als alles voor hen op een rijtje wordt gezet. Dit laatste geldt overigens ook voor de gemeenschapsmens.

Het mag duidelijk zijn dat u communicatieproblemen kunt verwachten als u een wereldverbeteraar benadert als een individualist. En andersom ook. Een wereldverbeteraar wil niet (te) snel handelen. Die wil eerst alle mogelijkheden verkennen en een oplossing met zoveel mogelijk impact. Het individueel belang telt voor hem minder.

Leiderschap

Een leider is iemand die zich continu inzet om ervoor te zorgen dat het besluit genomen wordt. Hij/zij houdt het proces gaande, zorgt dat er informatie wordt verzameld en houdt de bewoners actief betrokken. De leider zorgt dat verduurzaming op de agenda van de algemene ledenvergadering (ALV) komt, en kan inschatten of er nog een extra vergadering nodig is om de leden te informeren en te laten meedenken. Vaak is de leider iemand die zich zorgen maakt over de opwarming van de aarde. Het kan iemand uit het bestuur zijn, maar dat hoeft niet.

Op verschillende gebieden is leiderschap nodig: sociaal, technisch, financieel en juridisch. Dit leiderschap hoeft niet in één persoon verenigd te zijn; er kunnen ook verschillende leiders voor de verschillende gebieden zijn of op verschillende momenten. Een deel van het leiderschap kan zelfs van buiten de VvE komen, bijvoorbeeld in de vorm van een externe procesbegeleider. In de praktijk blijkt dat het leiderschap op sociaal vlak het meest cruciaal is. Het op een goede manier betrekken, informeren en meekrijgen van medebewoners vraagt minstens zoveel aandacht als het verzamelen van de juiste informatie.

Ga verder naar: Weerstand en conflict